Phóng tên lửa tầm trung mới vào Ukraine, Nga dường như muốn gửi thông điệp cảnh báo mạnh mẽ hơn tới Kiev và phương Tây về "ngưỡng hạt nhân".

Tổng thống Vladimir Putin tối 21/11 tuyên bố quân đội Nga đã tiến hành cuộc tấn công hiệp đồng, sử dụng tên lửa đạn đạo tầm trung mang đầu đạn siêu vượt âm Oreshnik, nhằm vào Nhà máy Chế tạo máy phương Nam (Yuzhmash), một trong những tổ hợp công nghiệp quốc phòng lớn và nổi tiếng nhất của Ukraine, đặt tại thành phố miền trung Dnipro.

Ông Putin khẳng định Oreshnik là một trong những hệ thống tên lửa tầm trung mới nhất của Nga, có thể lao đến mục tiêu với tốc độ tối đa 10.800 km/h, gấp 10 lần âm thanh.

Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Điện Kremlin ở thủ đô Moskva ngày 21/11. Ảnh: AFP
Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Điện Kremlin ở thủ đô Moskva ngày 21/11. Ảnh: AFP

"Các hệ thống phòng thủ hiện có trên toàn cầu, kể cả lá chắn được Mỹ triển khai ở châu Âu, đều không thể chặn được loại đầu đạn này", ông Putin nói.

Theo ông chủ Điện Kremlin, động thái này nhằm đáp trả việc Ukraine dùng tên lửa ATACMS của Mỹ và Storm Shadow do Anh chế tạo để tấn công tỉnh Bryansk và Kursk của Nga trước đó.

Đòn tập kích bằng vũ khí đạn đạo hoàn toàn mới của Nga đã gây chấn động dư luận thế giới, bởi không quân Ukraine ban đầu thông báo đây là tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (ICBM) có khả năng mang đầu đạn hạt nhân, loại vũ khí vốn được thiết kế để tấn công các mục tiêu chiến lược, thường là trong cuộc chiến giữa các siêu cường.

Giới chuyên gia nhận định vụ phóng tên lửa mới này đã truyền tải thông điệp của Tổng thống Putin một cách rõ ràng: Nếu các nước phương Tây tiếp tục cung cấp vũ khí tầm xa để Ukraine tập kích lãnh thổ Nga, xung đột có nguy cơ vượt khỏi tầm kiểm soát và Điện Kremlin hoàn toàn có thể ra lệnh tấn công Mỹ hay một thành viên NATO nào đó.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova thậm chí còn tuyên bố căn cứ phòng thủ tên lửa mà Mỹ vừa khánh thành ở thị trấn Redzikowo, miền bắc Ba Lan, là một "mục tiêu ưu tiên".

Giới quan sát cho rằng kịch bản này có thể đẩy xung đột Ukraine từ cuộc chiến giữa hai quốc gia thành chiến tranh hạt nhân hủy diệt giữa các siêu cường.

Theo đánh giá từ một số nhà phân tích quân sự phương Tây, Oreshnik là tên lửa đạn đạo tầm trung có khả năng mang đầu đạn hạt nhân, với tầm bắn lý thuyết dưới 5.500 km. Tầm bắn này đủ để vươn tới châu Âu khi được phóng ở phía tây nam Nga, nhưng không đủ sức vươn tới Mỹ.

Phó thư ký báo chí Lầu Năm Góc Sabrina Singh xác nhận tên lửa Nga phóng là loại tên lửa tầm trung mới, được thử nghiệm dựa trên tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (ICBM) RS-26 Rubezh.

"Đây là loại vũ khí mới được triển khai trên chiến trường, vì vậy điều đó chắc chắn đáng lo ngại", Singh nói, lưu ý tên lửa có thể mang đầu đạn thông thường và cả đầu đạn hạt nhân. Tuy nhiên, tên lửa Nga phóng vào nhà máy ở Dnipro chỉ mang đầu đạn thông thường.

Tổng thống Putin thường xuyên sử dụng những cảnh báo về vũ khí hạt nhân như cách để răn đe phương Tây. Nhưng việc phóng một tên lửa tầm trung như Oreshnik nhằm vào Ukraine đã đẩy căng thẳng leo thang thêm một cấp độ nữa, giới quan sát nhận định.

Kể từ khi xung đột Ukraine nổ ra vào tháng 2/2022 và các đồng minh phương Tây bắt đầu cung cấp vũ khí cùng những hỗ trợ khác cho Kiev sau đó, cả Nga và phương Tây đều nỗ lực tránh một cuộc đối đầu trực tiếp mà tất cả các bên đều đồng tình rằng có nguy cơ dẫn đến xung đột quân sự thảm khốc, có thể là Thế chiến III.

Nhưng khi chiến sự bước sang năm thứ ba, các rào cản ngăn chặn một cuộc đối đầu như vậy đang bị lung lay hơn bao giờ hết.

"Đây rõ ràng là một động thái leo thang", Tatiana Stanovaya, chuyên gia cấp cao tại Trung tâm Carnegie Nga và Á - Âu, bình luận. "Tôi thực sự tin rằng tình hình đang rất nguy hiểm".

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky gọi cuộc tập kích tên lửa vào Dnipro là "bằng chứng nữa cho thấy Nga không muốn hòa bình", trong khi Điện Kremlin cáo buộc Kiev và phương Tây "cố tình tìm cách kéo dài chiến sự".

Hầu như toàn bộ mục tiêu trong lãnh thổ Ukraine đều nằm trong tầm bắn của các loại vũ khí thông thường mà Moskva thường xuyên triển khai xuyên suốt cuộc xung đột. Nhưng lần này, Nga lại quyết định phóng một tên lửa tầm xa hơn có khả năng mang đầu đạn hạt nhân, điều được giới quan sát đánh giá là "rất đáng chú ý".

Theo Fabian Rene Hoffmann, chuyên gia về vũ khí tại Đại học Oslo, Na Uy, "điều Nga muốn nói ngày hôm nay là 'hãy nhìn xem, cuộc tấn công đêm qua không mang theo đầu đạn hạt nhân, nhưng nếu đối phương tiếp tục thực hiện những gì đang làm, cuộc tấn công tiếp theo có thể sẽ khác'".